Thế kỷ 21 ngày càng trở thành thời đại của sáng tạo – thời đại của những trải nghiệm và cảm giác mới – thời đại được thiết kế bởi những cá nhân có tầm nhìn và khả năng nhận ra được tiềm năng hứa hẹn của công nghệ và biết tận dụng kỹ thuật cao cấp để đem đến sản phẩm và dịch vụ kỳ diệu cho khách hàng. Có thể nói, thời điểm hiện tại chính là thời điểm thuận lợi nhất để tham gia vào ngành công nghiệp thiết kế. Rất nhiều những cuốn sách, bài viết cũng đã đề cập và mở đường về sự vươn lên của thời đại sáng tạo. Tuy nhiên, cùng lúc đó, rất nhiều lãnh đạo các doanh nghiệp Châu Á lại vẫn nhìn rằng thiết kế chỉ là thứ mang tính hình thức, giải trí, không đem lại giá trị và không liên quan gì đến chiến lược kinh doanh. Đây là một điều rất đáng tiếc bởi có rất nhiều nguyên tắc hữu dụng trong thiết kế, khi áp dụng vào kinh doanh, có thể đem cho bạn lợi thế cạnh tranh phi thường so với đối thủ. Lãnh đạo các tập đoàn hàng đầu thế giới như Steve Jobs của Apple, Howard Schultz của Starbucks và Ho Kwon Ping của Banyan Tree không phải những người thiết kế chuyên nghiệp, nhưng họ có trực giác vô cùng nhạy bén đối với thiết kế và đã áp dụng những nguyên tắc trong thiết kế để đạt được lợi thế cạnh tranh cho sản phẩm của mình. Dưới đây là 3 nguyên tắc quan trọng trong thiết kế và cách thức họ đã áp dụng những nguyên tắc thiết kế vào kinh doanh để đạt được thành công:
1. Thành công không chỉ đến từ việc nghĩ khác biệt, mà cần hiểu sâu sắc vấn đề
Một số người có suy nghĩ rằng những người thiết kế là những người có phong cách ăn mặc khác người, thậm chí trông buồn cười và cứ làm về thiết kế là phải trông kỳ dị. Mô tả trên đây không hẳn không đúng, tuy nhiên, số lượng đó không nhiều, và phần lớn những người làm về thiết kế đều là những người bình thường, mà công việc của họ – theo rất nhiều khía cạnh – giống với công việc của những kỹ sư. Họ có chung đam mê với những người kỹ sư trong giải quyết các vấn đề và làm cho cuộc sống trở nên dễ dàng hơn và tốt đẹp hơn cho mọi người. Và mỗi người làm về thiết kế đều hiểu rằng giải pháp tốt nhất chỉ có thể có được sau khi bạn thực sự hiểu vấn đề một cách sâu sắc. Điều này có nghĩa rằng, khi là một nhà thiết kế chuyên nghiệp, bạn cần nghiên cứu về quy mô của thách thức bạn đang giải quyết, ý nghĩa của các vấn đề đang đối mặt và điều gì giúp định hình một giải pháp tốt hơn. Bởi vậy, với những nhà thiết kế, sẽ là một sai lầm vô cùng trầm trọng nếu như họ bỏ qua vấn đề, và vội vàng đi tới kết luận bởi một nguyên tắc tôn chỉ chính là bạn phải “tôn trọng” vấn đề bằng việc khám phá nó, điều tra nó và soi chiếu nó ở những cách nhìn nhận khác nhau, để từ đó, đưa ra giải pháp đối với vấn đề bạn đang đối mặt.
Đây chính là cách thức Apple giải quyết vấn đề của thế giới về điện thoại thông minh. Apple không phải người đầu tiên nhìn thấy nhu cầu của thị trường, những người dẫn đầu khác trong lĩnh vực như Bill Gates đã làm điều đó, Apple cũng không phải người đầu tiên sản xuất ra điện thoại thông minh, những người khổng lồ khác như Microsoft và Nokia đã làm việc đó. Nhưng Apple đã quan sát thấy rằng người tiêu dùng không muốn một chiếc điện thoại khác trông có vẻ “thông minh” nhưng lại phức tạp. Nhu cầu của người dùng chính là muốn tìm thấy sự vui vẻ khi sử dụng và điện thoại thông minh không phải thứ gì đó luôn luôn làm con người ta cảm giác mình ngu ngốc. Thông qua iPod, Apple đã hiểu rằng người dùng rất yêu thích tính trực quan của giao diện, rằng họ muốn tương tác với thiết bị của họ, bởi vậy cảm ứng là một nhân tố rất quan trọng. Từ iPod, Apple cũng đã nhận ra sức mạnh của một hệ sinh thái nội dung họ đã xây dựng được. Nó giống như một thư viện âm nhạc, được xây dựng thông qua sự thương thảo vô cùng cẩn trọng với những người khổng lồ về âm nhạc đã giúp iPod trở thành một thiết bị không thể thiếu được. Từ đó, Apple nhìn thấy rằng họ phải biến iPhone trở thành một thiết bị cũng không thể thiếu được giống như những gì họ đã làm với iPod thông qua việc cung cấp một danh mục đa dạng những ứng dụng của các bên đối tác tham gia.
Ngay khi ra mắt iPhone đầu tiên, Steve Jobs đã tự hào tuyên bố trên sân khấu rằng Apple sẽ gỡ bỏ từ “Máy tính” trên tên thương hiệu của họ. Điều này cho thấy Apple đã cân nhắc và nghiên cứu thách thức này rõ như thế nào. Steve Jobs sau đó đã giải thích ở AllThingsD, một sự kiện thường niên cho giới công nghệ tại Mỹ, rằng ông biết rằng thế giới đã hoàn toàn thay đổi, và thời đại này không còn là thời đại về máy tính cá nhân, mà về cái ông gọi “những thiết bị hậu máy tính cá nhân” như iPhone hay iPod. Theo cách đó, bởi Apple “tôn trọng” vấn đề của thời đại bằng cách suy nghĩ kỹ hơn về vấn đề đó có ý nghĩa gì; bằng việc nhận dạng các khía cạnh khác nhau sẽ có thể tạo ra một sản phẩm tuyệt vời, Apple đã tạo ra một sản phẩm thực sự làm thay đổi cuộc chơi toàn cầu. Nguyên tắc này trong thiết kế có thể áp dụng với bất kỳ lĩnh vực kinh doanh nào. Bởi vậy trong kỷ nguyên hiện tại khi mọi người dường như hối hả tìm ra “giải pháp” và thường giả định mọi thứ, có thể sẽ là một ý tưởng hay cho bạn và đối nhóm của bạn dừng lại và “tôn trọng” thách thức bạn đang đối mặt, dành thời gian để cân nhắc điều gì có thể là một giải pháp tuyệt vời.
2. Đừng chỉ nói về vấn đề, hãy thể hiện nó bằng hình ảnh và không ngừng thay đổi cho phù hợp
Khi những nhà thiết kế làm việc để đưa ra giải pháp cho những vấn đề, họ thường thích mô phỏng bằng hình ảnh, xây dựng những bản mẫu hoặc làm bất kỳ điều gì có thể thể hiện ý tưởng có thể phát triển như thế nào. Quy trình sáng tạo không ngừng trong thể hiện hóa vấn đề bằng hình ảnh này đặc biệt hữu ích bởi bạn có thể dễ dàng nhận dạng được vấn đề và hiểu được cách thức tốt nhất để tiến lên. Đã bao lần trong các cuộc họp, bạn và các cộng sự phải tranh cãi không ngừng về những chiến lược khác nhau, hy vọng rằng người khác có thể hiểu ý nghĩa điều mình đang diễn đạt. Nếu như ai đó biết cách hình ảnh hóa những ý tưởng họ đang cố gắng giải thích hay chỉ rõ ý tưởng đó có thể trông như thế nào, chắc hẳn sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian cho tất cả mọi người?
Đây chính là cách Starbucks đã thiết kế câu chuyện của họ từ đó đem lại cho họ một lợi thế cạnh tranh khác biệt để trở thành thương hiệu mạnh nhất thế giới về trải nghiệm cà phê hảo hạng. Starbucks tất nhiên không phải người sáng tạo ra cà phê. Và tất nhiên, nước Mỹ cũng không phải quốc gia được gắn liền với cà phê ngon bởi nước Mỹ không có một lịch sử văn hóa cà phê như phương Tây. Nhưng điều làm các cửa hàng cà phê của Starbucks khác biệt so với các thương hiệu Châu Âu như thương hiệu illy chính là StarBucks sẵn lòng không ngừng thử nghiệm để định nghĩa cái được gọi là “nơi chốn thứ 3” cho khách hàng. Starbucks có một đội ngũ thiết kế nội bộ gọi là Starbucks Global Creative – Đội ngũ sáng tạo toàn cầu của Starbucks. Đội ngũ này thử nghiệm tất cả mọi thứ từ màu sắc, loại nguyên liệu, loại hình ảnh và đồ họa, và họ cố gắng xem những thử nghiệm này có thể tạo ra trải nghiệm cá nhân hóa dành cho khách hàng như thế nào để gây dựng được mối gắn kết về cảm xúc với các khách hàng. Sự theo đuổi không ngừng nghỉ của họ để hiểu rõ cách thức khách hàng có thể liên hệ với các cửa hàng và sản phẩm của họ như thế nào, từ đó, không ngừng liên tục tùy chỉnh các cửa hàng của họ. Và tất cả những điều Starbucks đã làm, xét về quy mô đổi mới trong thiết kế, gần như chưa từng có trong ngành công nghiệp đồ uống & thực phẩm. Trong khi các thương hiệu khác cố gắng đem đến một trải nghiệm chuẩn hóa toàn cầu, Starbucks lại làm việc vô cùng chăm chỉ nhằm đem đến sự định nghĩa đa dạng từ đó các cửa hàng có cảm giác giống nhau nhưng thực chất lại không hề giống nhau. Starbucks không thích ý tưởng rằng khách hàng chỉ coi Starbucks là chuỗi cà phê nhượng quyền, do vậy, tính cá nhân hóa đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc thiết kế trải nghiệm tổng thể của họ dành cho khách hàng.
Thời gian vừa qua, Starbucks, bắt tay với TATA, đã mở những cửa hàng đầu tiên của mình tại Mumbai. Howard Schultz, với niềm đam mê khó ai sánh kịp cho thương hiệu của mình đã rất tự hào khi nhấn mạnh Starbucks đang hợp tác với những người nông dân trồng cà phê địa phương để tạo ra loại cà phê mà người tiêu dùng Ấn độ yêu thích. Cửa hiệu Starbucks ở Mumbai, với phong cách trông có vẻ giống bất kỳ cửa hàng Starbucks nào khác trên thế giới, tuy nhiên nếu như nhìn kỹ vào những cửa hàng này bạn sẽ thấy những chi tiết như nội thất đều được truyền cảm hứng hoặc thiết kế bởi những kiến trúc sư Ấn Độ, hay những bức tranh về những nông trang cà phê và thông tin về lịch sử cà phê tại Ấn Độ. Khả năng của Starbucks tạo ra trải nghiệm mang đậm bản sắc Ấn Độ, Trung Quốc hay Việt Nam được cá nhân hóa ở những thị trường này cho thấy Starbucks nghiêm túc như thế nào trong việc không ngừng tạo ra một “nơi chốn thứ ba” để mọi khách hàng có thể liên hệ chính mình với thương hiệu. Điều này không đòi hỏi bạn phải là những thiên tài về thiết kế nhưng nó đơn giản là sự chăm chỉ, lao động hết mình để không ngừng học hỏi và không bao giờ cho rằng mình đã có được câu trả lời. Đây chính là một bài học để những người làm thiết kế có thể liên hệ tới: Đừng bao giờ cho điều gì là hiển nhiên và hãy không ngừng cố gắng để tạo ra những điều tốt hơn.
3. Mọi chi tiết cần phải được xem xét và kết hợp với nhau một cách hiệu quả
Những người làm thiết kế có chung một đam mê với những kỹ sư, đó là, luôn chú ý đến những chi tiết. Họ luôn lo lắng về mọi thứ, dù là nhỏ nhất, từ những điểm ảnh, nguyên liệu, cho tới cách trình bày. Bạn có thể cảm nhận được lòng đam mê của một nhân viên thiết kế khi anh ta làm toáng lên chỉ về những chi tiết vô cùng nhỏ nhặt, và anh ta không ngừng lo lắng xem thiết kế của mình sẽ được đón nhận như thế nào. Mỗi người làm về thiết kế điều hiểu rằng những chi tiết không phải là điều quan trọng, mấu chốt nằm ở chỗ sự tổng hợp của tất cả các phần, các chi tiết đó và điều kỳ diệu nằm ở cách thức những chi tiết này ăn khớp và bổ trợ cho nhau tạo thành một giải pháp hoàn thiện, cũng như, mọi chi tiết cần phải hoạt động hiệu quả theo như những gì người thiết kế đã định.
Hệ thống khu nghỉ dưỡng Banyan Tree là một ví dụ về nguyên tắc thiết kế đã giúp họ trở thành một trong những thương hiệu hàng đầu trong lĩnh vực nghỉ dưỡng tại Châu Á. Tất nhiên ngoài Banyan Tree có rất nhiều khu nghỉ dưỡng khác, và trải nghiệm của họ có xu hướng đơn giản trong phong cách. Cũng có rất nhiều những khu nghỉ dưỡng khác được thiết kế dựa trên văn hóa và trải nghiệm Châu Á. Nhưng điều làm trải nghiệm của Banyan Tree khác biệt chính là cách thức độc đáo trong cách họ nhìn nhận mọi chi tiết và cách họ phối hợp những khía cạnh trải nghiệm một cách hiệu quả và toàn diện. Khi bạn đặt chân xuống sân bay, một nhân viên của Banyan Tree sẽ đón bạn với nụ cười nồng nhiệt. Khi bạn đã an vị trong xe, âm nhạc du dương sẽ được bật lên để làm dịu đi sự căng thẳng và mệt mỏi của bạn sau một chuyến bay dài. Khi bạn đến sảnh, bạn sẽ được dẫn vào khu vực phòng chờ khi đó, nhân viên sẽ tới, đưa khăn và đồ uống tận tình cho bạn. Khi bạn làm thủ tục nhận phòng xong, họ sẽ lái xe đưa bạn tới biệt thự riêng. Và tất cả những điểm tiếp xúc này, mọi nhân viên đều nhìn vào bạn với nụ cười và ánh mắt rạng ngời, và họ luôn đảm bảo đã chú ý đến mọi nhu cầu của bạn. Hương thơm độc đáo và âm nhạc bạn đã nghe khi ở trên xe dường như đi theo bạn mỗi bước chân khi bạn tới bất kỳ đâu. Sự chú tâm đến những chi tiết nhỏ, từ cả những khía cạnh nhạy cảm, đều được đảm bảo để tạo cho bạn cảm giác bạn được chào đón và chăm sóc với sự yêu thương. Nếu như bạn đến Banyan Tree vào đúng ngày sinh nhật của vợ bạn, một bó hoa chúc mừng sinh nhật cô ấy sẽ được đặt cẩn trọng và đẹp đẽ trên giường từ trước khi bạn bước vào.
Một khía cạnh thực sự khác biệt của Banyan Tree chính là ý tưởng về bể bơi riêng tư ở các khu biệt thự. Ho Kwon Ping, đã chia sẻ rằng ý tưởng đến từ thực tế khu bất động sản đầu tiên họ dành để xây dựng khu nghỉ dưỡng, không có tầm nhìn đẹp có thể nhìn thẳng ra biển. Ý tưởng xây dựng bể bơi như một sự thay thế đúng là rất tuyệt, tuy nhiên sự quan tâm đến từng chi tiết mới là điều làm nó trở nên kỳ diệu. Sự sắp đặt cẩn trọng đầy chủ ý để khi buổi sáng thức dậy, du khách sẽ tận hưởng cả khung cảnh bể bơi yên tĩnh và trong lành trước mắt. Lời hứa về sự riêng tư của du khách được đảm bảo thông qua sự sắp đặt về không gian hết sức cẩn trọng và tạo cho du khách cảm giác ngập chìm trong trải nghiệm độc đáo thông qua sự lựa chọn tỉ mẩn những nguyên liệu, những kiệt tác trưng bày được làm bởi những người dân địa phương. Mỗi khu nghỉ dưỡng của Banyan Tree đều được thiết kế vô cùng cần trọng với sự nghiên cứu rất kỹ lưỡng về không gian và tầm nhìn xung quanh, dù là khu biệt thự được thiết kế để hợp nhất với khung cảnh xung quanh hay được thiết kế một bể bơi riêng để tạo ấn tượng. Do vậy, những bức ảnh được chụp tại Banyan Tree như một vật lưu niệm, và sẽ gợi lên những ký ức đẹp trong lòng mỗi du khách.
Banyan Tree chính là một ví dụ khác về việc đội nhóm từ chối đi theo những lối mòn để tạo ra những điều khác biệt. Thông thường, những khu nghỉ dưỡng ở Châu Âu thường có xu hướng tạo ra trải nghiệm tối giản, nhưng Ho Kwong Ping và đội nhóm của ông muốn đem đến thứ gì đó chân thành và đậm chất Á Đông. Bởi vậy khi bạn đặt chân tới mỗi khu nghỉ dưỡng của Banyan Tree, có cảm giác như đang đặt chân vào một ngôi nhà Á Đông thân thiện và yên bình. Trải nghiệm của Banyan Tree không tập trung vào tư duy mà thiên về cảm xúc. Với âm nhạc du dương, hương thơm dễ chịu và những chuyên gia trị liệu đầy kinh nghiệm, trải nghiệm Banyan Tree đem đến cho du khách vượt xa những đối thủ khác đã làm. Ho Kwong Ping và đội nhóm của mình không hề có kinh nghiệm trước đây trong ngành dịch vụ du lịch cũng như kinh doanh khu nghỉ dưỡng, nhưng cách tiếp cận của họ đối với việc cân nhắc và phối hợp mọi chi tiết theo một cách thức hiệu quả đã thực sự tạo ra một tiêu chuẩn mới cho thị trường. Hiện nay, rất nhiều khu nghỉ dưỡng cao cấp đã áp dụng chiến lược này của họ hoặc bắt chước cách thức họ đã làm. Sự chú ý đến những chi tiết và sự phối hợp đầy chủ đích mà Banyan Tree đã thực hiện, giống như cách thức một dàn giao hưởng hoạt động, chính là điều làm Banyan Tree khác biệt.
Thế giới chúng ta hiện nay đang tràn ngập những sản phẩm được thiết kế một cách nghèo nàn, bởi vậy, những tính năng đơn thuần của sản phẩm là không đủ. Bạn có thể đang tham gia vào hoạt động kinh doanh giống như bao nhiêu người khác, nhưng việc bạn hiểu rõ vấn đề của thị trường đến đâu, bạn sẵn lòng không ngừng học hỏi và chỉnh sửa trải nghiệm như thế nào và việc bạn chú tâm tới cả những chi tiết dù vô cùng nhỏ, sẽ giúp bạn bứt phá khỏi cuộc cạnh tranh thông thường của thị trường. Những người làm thiết kế đều rất rõ triết lý này; chúng ta chỉ được coi là giỏi khi chúng ta tạo ra những sản phẩm tuyệt vời. Do vậy, thời đại hiện nay không phải thời đại để tạo ra nhiều lựa chọn hơn, mà chính là cơ hội để tạo ra những trải nghiệm tuyệt vời hơn, được thiết kế một cách cẩn trọng với cả tâm huyết để có thể hình thành thế giới.
Ông Lawrence Chong, CEO Consulus, tập đoàn tư vấn đổi mới tổ chức có trụ sở chính ở Singapore và đã tham gia tư vấn các tập đoàn sở hữu gia đình ở trên 18 thành phố lớn tại Châu Á. Lawrence Chong là cố vấn chiến lược của Hội đồng doanh nhân và gia đình Việt Nam. Ông vừa trình bày tham luận tại Tọa đàm “Vai trò Vai trò gia đình doanh nhân Việt Nam trong phát triển kinh tế và Hội nhập” tổ chức bởi Báo Diễn Đàn Doanh Nghiệp, VCCI và Hội đồng doanh nhân và gia đình Việt Nam.
Bài viết được đăng trên Doanh Nhân Sài Gòn số 281.
Để cập nhật thông tin về các dự án và các kinh nghiệm hình thành thế giới tại Việt Nam và khu vực, xin mời truy cập trang web của công ty tại https://www.consulus.com/countries/vietnam/.
Nguồn ảnh: Ceylon Today.
