(View this article in English)
Với một cái bắt tay, Steve Ballmer của Microsoft và Risto Siilasmaa của Nokia đã khẳng định điều rất nhiều người vẫn suy đoán về tương lai của “người từng dẫn đầu ngành công nghiệp di động một thời”. Chỉ 3 tuần trước khi có tin Microsoft mua lại bộ phận di động của Nokia, một ngành công nghiệp khác lại chứng kiến một cột mốc đáng nhớ. Tesla Motors, nhà sản xuất xe hơi điện, đã công bố con số lợi nhuận đáng nể mặc cho những khó khăn của nền kinh tế toàn cầu. Sự sụp đổ của Nokia và sự vươn lên của Tesla đã phần nào mô tả những điều có thể xảy ra với các ngành công nghiệp truyền thống trong những năm sắp tới khi lãnh đạo các doanh nghiệp và những người chơi không truyền thống gia nhập thị trường và tìm ra những cách thức mới để kết hợp dữ liệu và thiết kế nhằm tạo ra những sản phẩm và nền tảng sẽ phá vỡ trật tự thị trường toàn cầu.
Vấn đề ở chỗ không phải cần tạo ra một sản phẩm trông hấp dẫn hơn mà phải là sản phẩm thông minh hơn
Sự ra mắt của iPhone và chiếc xe hơi điện đầu tiên của Tesla đã từng bị cười nhạo bởi những người dẫn đầu thị trường. Vào thời điểm đó, họ cho rằng những sản phẩm này chỉ là những thứ đồ có bề ngoài hấp dẫn và quá đắt đỏ đối với người tiêu dùng, và sẽ không thể trở thành một mối đe dọa gì đối với sản phẩm của họ trong thời gian sắp tới. Nhưng những sản phẩm này lại không phải những thiết bị đơn giản được thiết kế với vẻ ngoài hào nhoáng. Chúng là những sản phẩm nhỏ bé được tích đầy những phần mềm tuyệt vời và được thiết kế không phải vì phong cách, mà nhằm thay đổi cách thức người dùng sử dụng điện thoại và lái những chiếc xe của mình. Lần đầu tiên, lãnh đạo hai doanh nghiệp này, những người hiểu vô cùng rõ về phần mềm và thiết kế, đã tạo ra những sản phẩm hấp dẫn thế hệ người dùng hiện đại ngày nay. Thời đại hiện nay là thời đại của tri thức, thời đại đã được chuyển hóa bởi internet cũng như thời đại quá gắn bó với công nghệ thông tin. Giống như cách thức điện đã hình thành và chuyển hóa thời đại trước, thời đại hiện nay của chúng ta đang rất háo hức chờ đợi sự ra mắt của những sản phẩm mới – những sản phẩm là sự kết hợp của sự tận dụng dữ liệu một cách thông minh và thiết kế trải nghiệm người dùng tuyệt vời mở ra bình minh của một thời đại mới.
Doanh nghiệp bạn đang trăn trở tìm một lối đi, một chiến lược & mô hình kinh doanh đột phá?
Cuộc chạy đua tạo ra những sản phẩm thông minh và được thiết kế đẹp mắt đang nóng dần lên. Từ vòng đeo tay có khả năng theo dõi tình trạng sức khỏe của bạn cho tới những chiếc đồng hồ thông minh, các doanh nghiệp với năng lực về phần mềm và thiết kế đang gia nhập thị trường và giành giật miếng bánh của những doanh nghiệp truyền thống. Mới đây, Sony và Samsung đã chính thức gia nhập thị trường đồng hồ đeo tay thông minh, động thái được cho rằng đi trước một bước so với kế hoạch của Apple với việc cho ra mắt sản phẩm tương tự. Những chiếc đồng hồ này trông rất hứa hẹn xét về tính năng và có thể sử dụng tương thích với những chiếc điện thoại thông minh của hai thương hiệu này. Thiết kế của Sony có vẻ hấp dẫn hơn và có thể sẽ có cơ hội mạnh hơn với người tiêu dùng. Tuy nhiên, trong khi Apple đang chờ thời cơ thích hợp để tung ra phiên bản đồng hồ thông minh của riêng mình, những người chơi lớn trong thị trường vẫn đang tỏ ra không hối hả gì trong cuộc đua này. Tương tự như sự ra mắt của iPhone trước kia và phản ứng của những người dẫn đầu thị trường điện thoại di động vào lúc đó, những người chơi lớn như Swatch vẫn đang kiếm được lợi nhuận khổng lồ. Và cũng có thể, những chiếc đồng hồ thông minh này sẽ bị quên lãng như những thứ đồ trông hào nhoáng và không đủ mạnh để hất cẳng những người dẫn đầu thị trường. Tuy nhiên, điều gì sẽ xảy ra nếu như xu hướng sản xuất thiết bị thông minh không bị đơn độc, mà rộng hơn, xu hướng này chỉ là một phần của cuộc chuyển dịch vĩ đại – cuộc chuyển dịch cuối cùng sẽ tái định hình mọi ngành công nghiệp khi thời cơ chín muồi đã tới?
Vấn đề không nằm ở những yếu tố đơn lẻ, mà làm cách nào để tất cả các yếu tố này hòa hợp với nhau làm một
Khi Steve Jobs được hỏi chữ “i” có ý nghĩa gì khi ông lần đầu tiên tung ra dòng sản phẩm “i”, chiếc iMac năm 1988, ông đã giải thích rằng chữ “i” ở đây chính là sự kết hợp tuyệt vời giữa sự sôi động của internet và sự đơn giản của Macintosh. Do vậy, chữ “i” tượng trưng cho internet. Ít người vào thời điểm đó có thể nghĩ sâu sắc về điều Steve ám chỉ lúc đó khi ông đề cập đến sự sôi động của internet. Nhưng sự nghiên cứu chuyên sâu và tận dụng sự kết hợp của các sản phẩm của Apple với sự sôi động của mạng lưới nguồn thông tin toàn cầu (hay world wide web) chính là cốt lõi lý giải sự vươn lên của Apple như một sức mạnh hồi sinh. Những sản phẩm được thiết kế bắt mắt, iPod, iPad và iPhone đều được hỗ trợ bởi hệ sinh thái trực tuyến các thư viện giải trí và ứng dụng di động được phát triển một cách hệ thống.
Tất cả các đối thủ của Apple từ Creative tới Microsoft đều thất bại khi họ nhìn nhận cuộc cạnh tranh này hạn chế ở 1 chiều. Creative, đã từng là người dẫn đầu trong thị trường máy nghe nhạc mp3, nhìn nhận cuộc chiến dưới góc độ các tính năng của sản phẩm do vậy họ thấy bại khi họ không thể phát triển một hệ thống nội dung và phần mềm đủ tốt để cạnh tranh với Apple. Microsoft lại sử dụng cách tiếp cận khác, thông qua thiết kế những sản phẩm khác nhau để bắt kịp với tài năng thiết kế của Apple. Nhưng xét cho cùng, chúng ta đều hiểu rằng, để đánh bại được những đối thủ như Apple, và hiện nay là Google, những người chơi truyền thống như Microsoft cần phải trở nên giỏi hơn trong việc kết hợp phần mềm và phát triển sản phẩm thông qua tái cơ cấu chính mình. Ngay trước khi công bố kế hoạch rút lui khỏi vị trí CEO, Steve Ballmer đã nhận ra sự tái cơ cấu đột phá nhất của Microsoft chính là đơn giản hóa cấu trúc tổ chức để trở nên tốt hơn bằng cách kết hợp bộ phận phần mềm và phát triển thiết bị. Động thái này của Microsoft là một sự xác minh của tầm nhìn của Steve Jobs đối với các thiết bị thiết kế có thể tận dụng sức mạnh của internet và truyền tải trải nghiệm kỳ diệu một cách hoàn hảo như thế nào.
“Câu chuyện của thế kỷ tiếp theo chính là sự chuyển dịch từ nền kinh tế công nghiệp, dựa vào tài nguyên sang kinh tế tri thức. Nền kinh tế công nghiệp có thể coi là con số không. Nếu như bạn sở hữu một khu dầu mỏ, tôi sẽ không thể đi cùng vào lĩnh vực của bạn. Nhưng kinh tế tri thức lại hoạt động hoàn toàn khác. Nếu như bạn biết điều gì, bạn có thể chia sẻ điều đó” – Mark Zuckerberg
Với tài sản được tạo nên từ mạng lưới được sử dụng bởi hơn một tỷ người dùng, Mark Zuckerberg đã tuyên bố sáng kiến hết sức táo bạo, internet.org, một chương trình hợp tác toàn cầu với mục tiêu đảm bảo khả năng truy cập internet cho 5 tỷ người trên thế giới đang chưa có cơ hội kết nối internet. Tính tới nay, mới chỉ có một phần ba dân số thế giới truy cập được internet. Tất nhiên, lợi ích vô cùng rõ ràng cho Zuckerberg rằng, khi càng nhiều người được tiếp cận với internet, sẽ nhiều người sử dụng facebook hơn. Nhưng cứ thử tưởng tượng nếu như cả thế giới đều được kết nốt, điều gì sẽ xảy ra đối với các doanh nghiệp khắp toàn cầu? Thay vì chờ đợi cho những điều không thể tránh khỏi, các doanh nghiệp Châu Á cần sẵn sàng và nâng cấp mô hình kinh doanh của mình để không bị loại bỏ khỏi cuộc chơi. Dưới đây là 3 gợi ý giúp doanh nghiệp của bạn luôn sẵn sàng:
1) Đừng bao giờ cho rằng điều gì đó không bao giờ xảy ra với bạn
Rất nhiều những điều đột phá đang thay đổi thế giới dù mới chỉ 1/3 dân số thế giới được kết nối internet. Sự vươn lên của ngành công nghiệp hàng không giá rẻ sẽ không bao giờ xảy ra nếu như không có internet. Đây là lý do tại sao những hãng hàng không giá rẻ dành rất nhiều nguồn lực hơn để tạo ra các trang web tiện dụng. Rất nhiều ý tưởng khác vẫn đang được coi là sở hữu của Phương Tây, từ xây những ngôi nhà thông minh cho tới sản xuất những đôi giày thông minh. Do Châu Á đang đô thị hóa với tốc độ chóng mặt, châu lục của chúng ta sẽ kết nối nhanh hơn bất kỳ nơi nào nào khác trên thế giới. Do vậy đừng bao giờ cho rằng điều này sẽ không ảnh hưởng gì đến bạn, bởi thực tế, nó hoàn toàn có. Samsung và Nokia từng là những người dẫn đầu trong sản xuất điện thoại di động tại Châu Á vào cuối thế kỷ trước. Tuy nhiên không giống như Nokia, người thuyền trưởng của Samsung đã nhanh nhạy và nhìn thấy được tầm quan trọng của việc kết hợp phần mềm với thiết kế. Dù HTC là người chơi đầu tiên cho ra sản phẩm điện thoại di động Android, Samsung đã theo sau rất sát và nhanh chóng xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với Google và hiện đang là thương hiệu lớn nhất thế giới sản xuất điện thoại thông minh trên hệ điều hành Android với một loạt những thiết bị được thiết kế đẹp mắt khác. Thành công của Samsung chính là kết quả của sự sẵn lòng tiếp nhận thay đổi và không bao giờ giả định điều gì. Bởi vậy, hãy rà soát lại những sản phẩm bạn hiện có, nghĩ xem bạn có thể tái thiết kế lại chúng như thế nào để chúng thông minh hơn và kết nối dễ dàng hơn. Hãy nhận dạng những đối tác công nghệ như Google và xem bạn có thể tận dụng họ như thế nào để tạo ra những sản phẩm thông minh.
2) Doanh nghiệp tôi biết bắt đầu như thế nào nếu như chúng tôi đang thiếu năng lực sản xuất nội bộ?
Câu trả lời chính là, chào mừng bạn gia nhập câu lạc bộ! Bởi rất nhiều các doanh nghiệp Phương Tây như Jawbone, nhà sản xuất tai nghe cao cấp và Nike, hiện đang thử nghiệm và củng cố năng lực sản xuất nội bộ để phát triển những sản phẩm kết nối với internet và có thiết kế đẹp mắt. Những doanh nghiệp này đang làm vậy bởi họ biết rằng những đối thủ khác sẽ gia nhập thị trường và đáp ứng nhu cầu của thị trường, chiếm lĩnh thị phần của họ nếu như họ không đổi mới. Hai doanh nghiệp này đã rất mạnh về thương hiệu sản phẩm chính của họ, do vậy, thách thức thực sự họ đối mặt chính là làm cách nào để sản xuất các sản phẩm thông minh, kết nối internet và củng cố một mạng lưới xã hội những hành vi của con người. Jawbone Up, một thiết bị thông minh có thiết kế như một chiếc vòng đeo tay là một ví dụ. Dù Jawbone Up đã gặp một vài trở ngại từ thời điểm ra mắt năm 2011, công ty này vẫn đang không ngừng kêu gọi đầu tư, thu hút nhân tài để nỗ lực nghiên cứu, phân tích dữ liệu để trở thành người chơi mạnh trên thị trường thiết bị theo dõi sức khỏe đang hình thành hiện nay. Bởi người dùng cập nhật những dữ liệu trong các thiết bị đeo tay khác nhau phát triển bởi Jawbone, công ty này sẽ thu được cái nhìn sắc xảo và chính xác về phong cách sống của khách hàng cũng như tăng cường được độ kết dính với khách hàng do liên tục thay đổi trải nghiệm của người dùng.
Đối với các doanh nghiệp Châu Á đang cân nhắc việc làm tương tự, lời khuyên ở đây chính là: đừng cố gắng sản xuất quá nhiều sản phẩm cùng một lúc. Hãy tập trung vào sản xuất một sản phẩm đột phá và tốt nhất, sản phẩm đó cần phải là một sản phẩm tinh vi. Sau đó hãy bắt đầu phát triển một đội nhóm nhân tài riêng biệt để tiến hành kế hoạch này. Một điều rất quan trọng, đội nhóm này cần báo cáo trực tiếp tới CEO và cần ở biệt lập với các đội nhóm khác công ty để họ có thể tập trung vào việc phát triển sản phẩm. Thông thường việc này sẽ mất khoảng 3-5 năm để thấy được những hiệu quả thực sự xét về doanh thu và sự tăng lên trong nhu cầu của khách hàng, nhưng một khi những sản phẩm này bắt đầu cất cánh, nó sẽ tạo ra một sự chuyển dịch mang tính chuyển hóa đối với ngành công nghiệp cũng như doanh nghiệp bạn đang tham gia. Do vậy, lựa chọn ở đây, hoặc bạn cứ ở đó và cầu nguyện rằng không ai làm điều này hoặc hãy bắt tay vào xây dựng ngay bây giờ và đạt được lợi thế cho riêng mình.
3) Dù bạn không phát triển sản phẩm thông minh, ít nhất, hãy đặt doanh nghiệp của mình ở đúng chỗ.
Khi đọc đến đây, chắc hẳn rất nhiều người trong số các bạn sẽ có suy nghĩ rằng doanh nghiệp của mình quá nhỏ hoặc không thể tập hợp được những nguồn lực và thời gian cần thiết để phát triển những sản phẩm thông minh. Đừng lo lắng, bởi đối với mỗi sản phẩm sáng tạo, đồng thời sẽ có một sự chuyển dịch vô cùng lớn trong hệ sinh thái các nhà cung cấp. Hãy chú ý và nhìn xem bạn có thể định vị doanh nghiệp của mình ở vị trí nào phù hợp và để thu lợi từ sự chuyển dịch này. Ví dụ, sự vươn lên của thế hệ điện thoại thông minh đã tạo ra nhu cầu lớn hơn rất nhiều về sản phẩm kính chịu lực cao cấp. Foxconn’s đã vươn lên trở thành một trong số những nhà thầu phụ linh kiện điện tử lớn nhất, nhờ sự nổi tiếng của các sản phẩm Apple. Ở một lĩnh vực khác, sự vươn lên của các hãng máy bay giá rẻ đã tạo ra sự bùng nổ trong ngành du lịch. Stephen Kaufer, đồng sáng lập viên của Trip Advisor đã tạo cơ hội cho những người du lịch chia sẻ những kinh nghiệm du lịch của mình với bạn bè và những người sắp đi du lịch. Ngày nay, Trip Advisor đã trở thành trang web du lịch lớn nhất toàn cầu với hơn 260 nghìn lượt truy cập riêng và hơn 100 nghìn nhận xét đối với hơn 2.7 nghìn địa điểm du lịch. Ý tưởng về kinh nghiệm truyền miệng là một khái niệm hết sức đơn giản, nhưng việc kết hợp ý tưởng này với dữ liệu và trải nghiệm người dùng, có thể coi là một công thức cho một mô hình kinh doanh thành công.
Hãy dành thời gian để suy nghĩ kỹ hơn và rà soát lại mối quan hệ của bạn với các khách hàng và các đối tác. Một trong số họ có thể đang trên con đường trở thành nhà sáng tạo tiếp theo và bạn có thể sẽ muốn định vị doanh nghiệp của bạn trên con đường này. Kỷ nguyên kinh tế tri thức mới chỉ bắt đầu và trong một thập kỷ sắp tới, sẽ có rất nhiều người chơi truyền thống sụp đổ và mở đường cho sự vươn lên của những người chơi mới. Sự xuất hiện của internet đã cho phép tất cả mọi người có thể truy cập thị trường toàn cầu. Ngày nay, mỗi cá nhân hoặc doanh nghiệp đều có thể sử dụng Youtube, eBay và Twitter để bán sản phẩm của mình dù cho công ty của họ đang đặt tại đâu. Điều này mở ra những cơ hội vô cùng tiềm năng cho các doanh nghiệp Châu Á để tận dụng làn sóng internet và công nghệ, từ đó, tạo ra những sản phẩm đột phá với bản sắc văn hóa riêng biệt.
“Một số loài vật thay đổi mình để thích nghi với môi trường. Dường như đây là một lựa chọn tốt hơn sự lựa chọn bị diệt vong” – Mrs Levinson in Downtown Abbey
Đây chính là một câu nói đầy ẩn ý của Shirley McLaine người đóng vai Mrs Levinson trong Downtown Abbey tạm dịch Tu viện Downtown, một vở kịch của nước Anh về một gia đình độc tài đối mặt với những thay đổi chóng mặt của xã hội vào đầu thế kỷ 20. Mrs Levinsion đã nói với Robert, người chủ sở hữu mảnh đất, người đã bị gặp vô cùng nhiều rắc rối bởi những thay đổi đang diễn ra quanh ông ta. Tương tự, chúng ta nên bắt đầu thích nghi với những thay đổi xung quanh của môi trường kết hợp thông tin với thiết kế nhằm tạo ra những sản phẩm đột phá. Nếu như chúng ta thích nghi sớm, chúng ta sẽ không chỉ sống sót và còn vươn lên và thu lợi từ chính những thay đổi này.
Ông Lawrence Chong, CEO Consulus, tập đoàn tư vấn đổi mới tổ chức có trụ sở chính ở Singapore và đã tham gia tư vấn các tập đoàn sở hữu gia đình ở trên 18 thành phố lớn tại Châu Á.
Bài viết được đăng trên Doanh Nhân Sài Gòn số 286.
Để cập nhật thông tin về các dự án và các kinh nghiệm hình thành thế giới tại Việt Nam và khu vực, xin mời truy cập trang web của công ty tại https://www.consulus.com/countries/vietnam/.
